اندرحکایت مصائب داوری…

به گزارش پایگاه خبری فوتسال ایران، داور کلمه ای دارای معانی و مفاهیم عمیق و گسترده است و اطلاق آن به هر شخص باید با دقت و وسواس صورت گیرد. به عبارتی یک داور باید از ویژگی های مهم آن که در عین حال از شرایط و ویژگی ها و لازمه داوری است، برخوردار باشد. داور کلمه مسئولیت آور و پرمعناست که در تمام اعصار مورد احترام ملل و اقوام مختلف بوده است.

داور دارای امتیاز و ویژگی هایی چون عدل و انصاف، شهامت، استقلال رای، علم و آگاهی در قضاوت، قدرت انتقال سریع و صحیح و چندین توانایی دیگر است. حکمیت و قضاوت خواه در مسائل جزائی و حقوقی و خواه در امور ورزشی از مشترکات بسیاری برخوردار می باشد و نمی توان به سادگی و سطحی نگری موضوع داور و نقش او را در مسابقات و میادین ورزشی مورد بررسی قرار داد.

آنچه که بیش از هر چیزی در تعیین جایگاه داور در رقابت و مسابقات ورزشی مورد نیاز است، کسب کردن شناخت اصولی و دقیق از مسئولیت خطیر و مهم داوری است که در هر جامعه ای خصوصا جامعه ی فوتبال تاثیر بسزایی دارد.

متاسفانه در گذشته بنا به دلایل مختلف که برای اهالی و دست اندرکاران ورزش روشن است، توجه لازم در ارتباط با داور و داوری وجود نداشته و پیامد این بی توجهی، حضور معدود افراد کم صلاحیت در کسوت داوری بوده که این مسئله خود سرآغازی برای بروز مشکلات دیگری است.

اهمیت زیاد قضاوت در ورزش را می توانی با مثالی ساده بیان نمود. بعنوان مثال اگر شخصی مرتکب قتل یا سرقت شود، محاکم قضایی برای رسیدگی به جرم فرد متخلف و نیز صدور رای علاوه بر مراجعه به پرونده تنظیم شده و استماع دفاعیات مجرم و یا وکیل و وکیل مدافع او از فرصت کافی برای انجام تحقیقات بیشتر و مشورت و رایزنی های قضایی و همچنین تطبیق شرایط و چگونگی وقوع جرم با قوانین مربوطه را دارد.

در پایان تمام این اقدامات، قاضی رای را صادر می کند و علی رغم تمام این شرایط در مورد بسیاری رای صادره ازحدود انصاف و قانون خارج بوده و مراجع عالی تر با بررسی مستقل موضوع، رای جدیدی را صار می کنند. حال شرایط قضاوت در فوتبال را در نظر داشته باشید؛ داوری مستلزم است با نظارت دقیق و همه جانبه در زمین بازی، ثانیه به ثانیه بازی را قضاوت نموده و در موارد حساس و مورد اختلاف طرفین بازی، در زمانی کمتر از ثانیه ها رای قاطع خود را صادر نماید.

اهمیت موضوع زمانی بیشتر نمود پیدا می کند که بدانیم داور یکه و تنها و بدون کمترین حمایت های قانونی از سوی مسئولین امور و در عین حال در همین موقعیت سرنوشت ساز، چندین هزار تماشاگر حاضر، ناظر و میلیون ها نفر که بصورت غیرحضوری و از طریق گیرنده های خود بر چگونگی قضاوت داور نظارت می کنند و در بسیاری از  موارد اشخاص ذیربط و ذینغع در مسابقه هریک توقع و انتظاری از این مرد واقعا تنها دارند. متاسفانه باید بر این مهم صحه بگذاریم که در اغلب موارد انتقادها و ایرادها و نیز توقعاتی که نسبت به حذف داوری او وجود دارد، از سوی افراد فاقد صلاحیت و کاملا ناآشنا با این مساله بسیار مهم، قضاوت انجام می گیرد.

اگر داور بخواهد به تشخیص خود عمل کند، مورد هجوم بازیکنان و کادرفنی عصبی و طرفدار متعصب و نیز بیگانه با روح ورزش و همچنین انتقادات گوناگون دیگران قرار می گیرد. اگر بخواهد نظر آنان را تامین کند، استقلال و شرافت داوری و حرمت این وظیفه را زیر پا می گذارد و تمام تعهدات اخلاقی و انسانی خود را فراموش کرده است.

چنانچه بخواهند گرفتار مشکلاتی از این دست نشوند باید در انتخاب و گزینش افراد برای تصدی مسئولیت قضاوت، دقت کافی را به خرج دهند و کسانی انتخاب گردند که حائز تمام شرایطی که بعضی از آنها در ابتدا مورد اشاره قرار گرفت، باشند و پس از آن با ایجاد امنیت همراه با احترام برای داوری و فراهم آوردن موقعیتی که داور بتواند فارغ از تمام فکرها و خیالات و گرفتاری ها و مشکلات گوناگون زندگی، فقط و فقط به امر داوری بپردازد و هر آنچه لازمه یک داوری اصولی و صحیح است را برای خود آماده سازد؛ از جمله آمادگی بدنی، مطالعه و آشنایی با آخرین مقررات مربوطه به ورزش فوتبال و آگاهی از جدیدترین شیوه های قضاوت در فوتبال و انجام تمرینات مستمر و بسیاری از موارد دیگر که لازمه داوری است.

در ابتدای گزارش اشاره داشتیم به امنیت همراه با احترام اما سوال اینجاست چرا امنیت با احترام؟ مگر امنیت به تنهایی برای اعمال قانون و مقررات از سوی داور کافی نیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که امنیت برای یک داوری خوب، لازم است، اما کافی و اطمینان بخش نخواهد بود زیرا امنیت بدون احترام، شکننده و ناپایدار است و همه برای سرانجام این امنیت کاذب و یا اجباری لحظه شماری می کنند اما اگر ورزشکار و به دنبال آن تماشاگران و کادرفنی برای قاضی میدان، حرمت و احترام قائل شوند و فروتنی و تواضع در برابر داور را جزء لاینفک ادب و فرهنگ ورزش و جوانمردی و پهلوانی بدانند، مطمئنا امنیت واقعی بوجود خواهد آمد.

اگر در آینده و زمانی که بازیکنی با پشت پا زدن به تمام اصول ورزشی و در مقابل هزاران چشم بیننده با پرخاش و تندی و بی ادبی با داور روبرو می شوند، مسئولان و کادرفنی و دیگر بازیکنان تیم او اولین کسانی باشند که به جای دفاع و حمایت از وی، او را مورد سرزنش قرار دهند می توانیم نسبت به حصول امنیت با احترام برای داوری امیدوار باشیم اما جای تعجب است که در اکثر موارد بازیکنان معترض بدون توجه به محتوای اعتراض و صرفا به دلیل وابستگی های تیمی مورد حمایت دیگر افراد تیم قرار می گیرد و این رویداد از نظر جامعه ورزش مردود و ناپسند است.

بر پایه عقیده حتی اگر داوری در مرحله ای از قضاوت دچار اشتباه و یا تقصیر شد، بازیکنان باید به پاس احترام عالی قضاوت و قاضی به خود اجازه برخورد تند و خارج از نزاکت را ندهند چرا که اینگونه حرمت شکنی زمینه و مقدمه ای برای فحاشی و بی احترامی های دیگر است. باید اعتقاد به اصل بی طرفی و انصاف داور را پیش آمدهایی از این نوع را یک اشتباه قلمداد نماییم و کار بررسی و اخذ تصمیم پیرامون آن را به مراجع ذیصلاح واگذار نماییم و همه باهم برای ورزش و حاکم ساختن فرهنگ ورزشی تلاش کنیم. اما اگر بازیکنی از جوانی و غرور خشک و بی معنی و یا به دلیل وجود پاره ای توهمات بیهوده داور را به شکل ناشایستی مورد اعتراض قرار دهد و یا داور را مورد ضرب و شتم قرار داد، تنها یک راه برای جلوگیری از تکرار این حوادث ناگوار باقی می ماند و آن نیز برخورد شدید و سخت با بازیکن متخلف است.

همه کسانی که عهده دار بخشی از مسائل ورزشی کشور هستند و بالاخص سیاستگذاران ورزش کشور وظیفه دارند در درجه اول به ورزشکار و در مرحله بعد به بعضی از تماشاگرنماها تفهیم نمایند که میدان ورزشی محل عقده گشایی های فردی نیست و درگیری با داور راه درستی برای پر کردن کمبود های روانی و شخصیتی نمی باشد. چنانچه این دسته از افراد که به حق موجب نارضایتی جامعه اصیل ورزشی هستند، مورد لطف و رحمت بعضی از دوستان قرار نگیرند و با آنها با بی مهری برخورد شود و در صورت عدم تغییر خود از محیط های ورزشی طرد شوند، سلامت ورزش تضمین خواهد شد.

در بسیاری از کشورها بازیکنان با توجه کامل به جایگاه داور در ورزش اصلا به خود اجازه نمی دهند کمترین اهانتی نسبت به داور داشته باشند و به ندرت برخوردی بین بازیکنان با داور بوجود می آید و مسئولان ورزش آن کشور برای جلوگیری از اشاعه رویه ناپسند، همان معدود بازیکنان و مربیان را ملزم به پرداخت جریمه های سنگین مالی و نیز تحمل محرومیت های طولانی مدت می نمایند. اما برای برخی از ما در اینجا حفظ پست و میزها در درجه اول اهمیت قرار دارد و باج دادن به اسم ها و به این و آن امری است عادی و پیروی بی چون و چرا از نظرات افرادی که اصلا مسئولیتی در این زمینه ندارند و نیز هراس از هیاهوی بعضی نشریات ورزشی موضوعی است طبیعی اما چرا؟!

چرا باید بگونه ای عمل شود که بعضی برای خودنمایی ها و مطرح کردن خود با تحلیل های غیرمسئولانه به خود اجازه بدهند برای مهمترین مسائل ورزشی کشور تعیین تکلیف کنند و متاسفانه تحقق آن را نیز با شادی جشن بگیرند و چگونه است کارشناسی برای بسط خود و عقده های گذشته خود به ناحق در امورفنی و کاملا تخصصی داوری نظر می دهد؟!

این از بزرگترین آفات ورزش ماست که افرادی با تصور اینکه می توانند بعد از چند سال قضاوت در پایین ترین سطح هرمطلب نادرستی را به خورد مردم می دهند و با ایجاد ذهنیت برای تماشاگران، بازیکنان، مربیان و مسئولان باشگاه ها به ایجاد تشنج کمک می کنند. حرکت هایی از این نوع موجب کند و یا متوقف شدن اقدامات مثبتی است که در سالیان اخیر از سوی مسئولان آغاز شده و لازم است بین این تعداد از کسانی که خود را در زمره کارشناس جا زده اند با اشخاص صاحب نظر و خوشنام و لایق تفاوت قائل شویم و فقط رای و نظر کسانی را ارزشمند بدانیم که از سر اخلاق و دلسوزی و تعهد همراه با علم و آگاهی امروز ورزش در جوامع شهری از مهمترین پدیده هاست و هرگونه اظهار نظر و یا تصمیم گیری پیرامون آن مورد توجه عموم قرار داشته و بازتاب های وسیع و متفاوتی را در پی خواهد داشت لذا باید مجال را از کسانی که بدون مسئولیت و بدون توجه به عواقب بدی که ممکن است در پی اظهار نظرهای آنها بعنوان کارشناس ورزشی بوجود آید، گرفت و تنها کسانی در این گردونه قرار گیرند که از کمالات حقیقی بهره مند بوده و تفکر و دیدگاهی برپایه عدل داشته باشند.

در پایان باید به نکته ای مهم که کمتر از هرچیری مورد توجه قرار گرفته است، اشاره کرد و آن هم وضعیت مالی و اقتصادی داوران است که در این میان بدون شک کسب درآمد و گذران معیشت فرد و خانواده از نیازهای اولیه انسان است. توجه با سایر مسائل مبتلا به داوران و تلاش برای حل این مسائل و رفع مشکلات و توجه به مشکلات اقتصادی این قشر زحمتکش و چاره جویی برای جبران نامهربانی های گذشته نیز از اهمیت شایانی برخوردار است.

ما نیز چون گذشته دست خود را برای یک دوستی و همکاری نزدیک و همه جانبه و پایدار با تمام ورزشکاران عزیز و داوران زحمتکش، با هدف اعتلای ورزش فوتسال در کشور دراز می کنیم و برای آنانی که به فکر ورزش کشور هستند و در این راه تلاش می کنند، احترام و ارزش فراوانی قائل هستیم و به سهم خود صمیمانه از آنها تشکر و قدردانی می نماییم و امیدواریم شاهد روزی باشیم که هیچگونه رفتار ناشایستی در ورزش حادث نگردد.

یادداشت: مرتضی وفایی نژاد؛ خبرنگار پایگاه خبری فوتسال