مقاله ای به قلم رئیس هیات فوتبال قم/ آثار و پیامدهای تفاهم نامه فدراسیون فوتبال و سازمان صدا و سیمای کشوردر برگزاری فوتسال جام رمضان

به گزارش پایگاه خبری فوتسال، برای نخستین بار بین آقای مهدی تاج رئیس  فدراسیون فوتبال و آقای پیمان جبلی ریاست سازمان صدا و سیما تفاهمنامه ای امضا شد که صدا و سیمای ۳۱ استان کشور ملزم به پرداختن به رشته جذاب فوتسال روزانه به مدت ۵۵ دقیقه در تمامی شب های ماه مبارک رمضان شده اند. آغاز اجرایی شدن این ایده در اسفند ماه و بصورت وبینار وبا حضور آقایان تاج وجبلی و کلیه روسای هیات های فوتبال کشور و مدیران کل صدای و سیمای استان ها برگزار گردید.

وظیفه خود می دانم که به پاس این ایده جدید و عالی و به همین بهانه مطالبی را راجع به نتایج تفاهم نامه فوق مطرح نمایم.از دوستان و فرهیختگان ارجمند صحنه ورزش بویژه فوتبال و فوتسال تقاضا دارم نظرات اصلاحی و پیشنهادات خودشان را از مولف دریغ نفرمایند.

لذا ابتدا تاریخچه فوتسال در جهان،ایران و به عنوان نمونه و پایلوت استان قم به عنوان یکی از قطب های فوتسال کشور سپس فلسفه وجودی جام رمضان و نتایج حاصل از آن را بصورت مختصر بررسی شود.

• تاریخچه فوتسال درجهان ، ایران و قم(به عنوان پایلوت و مقایسه)

فوتبال خیابانی( street football (و اصطلاحا گل کوچک بود که به خاطر جذابیت ها، تکنیک ناب، چشم نواز و فانتزی و بصورت عملی تر تامین نیاز های آمادگی جسمانی و مهارتی فوتبالیست ها در فصل های خارج از مسابقات انجام می شده است و بتدریج به فوتسال به عنوان رشته رسمی و فراگیر و پرطرفدار تبدیل شد.

تاریخچه فوتسال در جهان

منشأ تاریخچه ورزش فوتبال به سال ۱۹۳۰ میلادی در اروگوئه برمی‌گردد. زمانی که  Jauan Carlos Ceriani  (خوان  کارلوس سریانی یک معلم اروگوئه ای) ورزش ۵ نفره شبیه فوتبال را برای رقابت ورزشکاران جوان در سازمان غیردولتی YMCA طراحی کرد. جالب است بدانید این بازی در زمین‌های بسکتبال انجام می‌شد و در آن استفاده از دیوار به عنوان یار کمکی آزاد بود .

 اصطلاح لغوی فوتسال Futsal یک اصطلاح بین‌المللی است که از کلمات اسپانیایی و یا پرتقالی اقتباس‌شده است. کلمه Futsal که شبیه کلمه Fulbal in Room می‌باشد به معنی بازی شبیه Football اما در یک فضای سرپوشیده می‌باشد.

در بسیاری از مقالات انگلیسی این ورزش را علاوه بر فوتسال با نام Five- A –Side نیز می‌شناسند. این همان نام دیگری از ورزش ۵ نفره فوتسال است. زمانی که طراح اصلی این ورزش آن را معرفی کرد، محبوبیت عجیبی را در سراسر آمریکای جنوبی به‌ویژه کشور برزیل به وجود آورد. حتماً در جریان هستید که مردم کشور برزیل مهارت و استعداد فوق‌العاده‌ای در ورزش Football دارند اما جالب‌تر اینکه بسیاری از بازیکنان محبوب جهان ازجمله پله، زیکو، ببتو و دیگر ستاره‌های مشهور مهارت خود را در ورزش فوتسال سنجیدند وتقویت کردند.

بااینکه همچنان این کشور به‌عنوان قطب اصلی این ورزش در جهان شناخته می‌شود اما این بازی تحت نظارت فیفا در سراسر جهان از اروپا گرفته تا آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، افریقا و آسیا انجام می گیرد.

با گذشت زمان، فوتسال به‌صورت جهانی گسترش یافت و قوانین آن استاندارد شد. اولین مسابقات بین‌المللی در سال ۱۹۶۵ برگزار شد که پاراگوئه برنده جام آمریکای جنوبی شد. فیفا در سال ۱۹۸۹ رسماً فوتسال را پذیرفت و اولین جام جهانی فوتسال فیفا را در هلند برگزار کرد، جایی که برزیل به‌عنوان قهرمان ظاهر شد.

آمریکا هم  از سال ۱۹۸۰ ( ۱۳۶۰)  برای گسترش فوتبالش از فوتسال خیلی استفاده کرد . مرحوم ایرج دانایی فرد هم ابتدا برای بازی فوتسال و تشویق امریکایی ها به گرایش به  فوتبال به آن کشور رفت.

پله، سوکراتس، زیدان، نیمار، زیکو، ببتو ، مسی و خیلی از فوتبالیست های مطرح جهان ابتدا از فوتبال خیابانی و فوتسال شروع کردند.

شروع  مسابقات جهانی و بین المللی فوتسال

در سال ۱۹۸۲ در سائوپائولو برزیل اولین مسابقات برگزار شد. در آن زمان کشور برزیل قهرمان رقابت‌ها گردید. سپس در سال ۱۹۸۵ در کشور اسپانیا مجدد این عنوان را از آن خود کرد؛ اما در سومین مسابقات جهانی در سال ۱۹۸۸ در استرالیا نتیج را  به پاراگوئه واگذار کردند.

سپس این رویداد جهانی در سال ۱۹۸۹ میلادی در هلند برگزار گردید. رقابت‌های جام جهانی به ترتیب در سال‌های ۱۹۹۲ در هنگ‌کنگ، ۱۹۹۶ در کشور اسپانیا، ۲۰۰۰ در گواتمالا، ۲۰۰۴ در کشور تایوان و در سال ۲۰۰۸ هم در برزیل برگزار شد.

تاریخچه برگزاری مسابقات  جام جهانی بصورت جدی تر به شرح زیر است:

۱۹۸۹ – هلند: اولین دوره جام جهانی فوتسال در هلند برگزار شد. برزیل قهرمان شد و هلند نایب‌قهرمان.

۱۹۹۲ هنگ کنگ: این مسابقات با حضور شانزده تیم از شش کنفدراسیون قاره‌ای عضو فیفا در هنگ کنگ برگزار شد و در پایان تیم‌های برزیل، ایالات متحده، اسپانیا و ایران به مقام‌های اول تا چهارم مسابقات رسیدند. بهترین گلزن این مسابقات نیز سعید رجبی بازیکن تیم ملی فوتسال ایران شناخته شد.

۱۹۹۶ – اسپانیا: برزیل سومین قهرمانی خود را کسب کرد.

۲۰۰۰ – گواتمالا: اسپانیا قهرمان شد و برزیل نایب‌قهرمان

۲۰۰۴ – تایوان: اسپانیا بار دیگر قهرمان شد و ایتالیا نایب‌قهرمان

۲۰۰۸ – برزیل: برزیل میزبان و قهرمان این دوره شد.

۲۰۱۲ – تایلند: برزیل قهرمان شد و اسپانیا نایب‌قهرمان

۲۰۱۶ – کلمبیا: آرژانتین قهرمان شد و روسیه نایب‌قهرمان و ایران به مقام سوم رسید.

۲۰۲۱ – لیتوانی: پرتغال قهرمان شد و آرژانتین نایب‌قهرمان

۲۰۲۴ – ازبکستان: برزیل قهرمان شد

فوتسال در ایران :

مسابقات گل کوچک و فوتبال خیابانی در نقاط مختلف ایران از جمله تهران، اصفهان ، مشهد، قم  از همه مهمتر گل کوچک بازهای قهار خوزستانی بخصوص اهواز و آبادان و سایر شهرهای بزرگ ایران انجام می گرفت .از اسطوره های گل کوچک بازهای ایران که وارد مسابقات فوتسال کشور شد می توان از محمد رضا حیدریان نام برد ( به زعم نگارنده حرکات جذاب و شیرین کاری گل کوچک ایران به همراه حیدریان درحال فرموش شدن است).

به تدریج و عمدتا  در دهه ۶۰  (به دلیل اینکه  ماه مبارک رمضان  با ماه های تابستان مصادف بود وجوان ها برای  گذران اوقات فراغت بعد از افطار با به گل کوچک می پرداختند تا به تدریج در همه شهرها همین فعالیت انجام و در ادامه  خیلی از تیم های فوتسال  ایران از جام رمضان تیمداری را شروع کردند.

تا اینکه رسما و در بعد بین المللی  در سال ۱۹۹۲( سال ۱۳۷۰ هجری شمسی)  تیم ملی ایران در مسابقات جام جهانی هنگ کنگ  شرکت کرد وبا مربیگری محمد مایلی کهن  به مقام چهارم رسید. عمده بازیکنان فوتبالیست بودند تا فوتسالیست.

تیم ملی ایران یک بار در سال ۲۰۱۶  سوم و یک بار  در سال ۱۹۹۲چهارم جهان شده است.

مربیان معروف تیم های ملی  عبارتند از : محمد مایلی کهن-حسین  شمس-  وحید شمسایی- علی رعدی- علی  صانعی- سید محمد  ناظم الشریعه- ناصر صالح- جورالدینیو – خسوس کاندلاس و ….

فوتسال ایران یکی از قطب ها و موفق‌ترین تیم‌های آسیا و جهان است. تیم ملی فوتسال ایران از سال ۱۹۹۲ در مسابقات بین‌المللی شرکت کرده و تاکنون ۱۳ بار قهرمان جام ملت‌های آسیا شده است. همچنین، در جام جهانی فوتسال ۲۰۱۶ که در کلمبیا برگزار شد، ایران با شکست برزیل، پرافتخارترین تیم جهان، به مقام سوم دست یافت.

فوتسال در استان قم ( معرفی فوتسال قم به عنوان پایلوت و منظور مقایسه و نتیجه گیری سایر استان ها انجام شده است)

در شهر قم حدودا  از اواخر دهه ۶۰  و دبیرستان  حافظواقع در منطقه آذر   و بعضی از زمین های آسفالت روباز  و به تدریج در سایر زمین های آسفالت و بعد سالن ها با استفاده از توپ پلاستیکی ، توپ فوتبال و به تدریج توپ تنبل فوتسال مسابقات غیر رسمی و به عنوان وسیله ای برای غنی کردن و گذران اوقات فراغت انجام می شده است ( درمورد تاریخ دقیق اختلاف نظر وجود دارد).

تیم های فوتسال معروف  قم  در لیگ های برتر عبارت بودند از  : تیم اتحاد – هلال احمر- سهیل -فراز- ارم کیش – صبا- ماهان تندیس- فردوس- آنا صنعت- آتلیه تهران ، تیم هیات فوتبال ، کلینیک ایرانیان و دلسوختگان .

لیگ برتر فوتسال در ایران  به شکل امروز درسال   ۱۳۸۳  برگزار وتیم  شن سای ساوه قهرمان شد و ارم کیش قم به مقام سوم رسید.

در سال ۱۳۹۱ تیم فوتسال صبای قم  با نسل طلایی و کاملا بومی در مسابقات قهرمانی فوتسال کشور به مقام نایب قهرمانی رسید.از این تیم ۴نفر بازیکن و یک نفر به عنوان بدنساز تیم ملی به کشور معرفی شدند.

اولین دوره جام حذفی فوتسال ایران در سال ۱۳۹۲  با قهرمانی ماهان تندیس قم به پایان رسید. تیم های ماهان تندیس قم و میثاق تهران در دیدار نهایی اولین دوره جام حذفی در تالار هندبال تهران به مصاف هم رفتند و در پایان این تیم ماهان تندیس بود که موفق به پیروزی در ضربات پنالتی و کسب عنوان قهرمانی اولین دوره جام حذفی شد.

بیشترین قهرمانی ایران را هم مس سونگون و گیتی پسند در اختیار دارند.

اهداف پرداختن به فوتسال  :

در آمریکای جنوبی و سایر کشورهای جهان ابتدا برای حفظ آمادگی جسمانی فوتبالیست ها و درحال حاضر با اهداف مختص ویژه کشورها به فوتسال می پردازند.

در ایران و قم جام رمضان ابتدا با هدف گذران اوقات فراغت در ماه رمضان بود ؛اما اهداف در حال حاضرعبارتند از:

ابعاد اجتماعی، فرهنگی ، ورزشی ، استعدادیابی،ارتقاء سطح فوتسال ،مالی و اقتصادی و اوقات فراغت.

جدول آمار و ارقام مربوط به جام رمضان در استان  قم به عنوان نمونه ( آمارها به تقریب آورده شده است)

روش های محاسبه  تعداد تماشاچی در مسابقات و نتایج و عملکرد جام رمضان سال ۱۴۰۳ کشور:

• محاسبه تعداد تماشاگران بر اساس مسابقات
• محاسبه حضور تعداد تماشاگران بر اساس شب های فعال برگزاری مسابقات.

پیش فرض های پایه محاسبات : تعداد ۲۵ شب فعال ( به فرض اینکه حداکثر ۵ شب به مناسبت و احترام شب های قدر مسابقات تعطیل بوده است.)

تماشاچی هر مسابقه ۵۰۰ نفر ( هرچند تعداد زیادی از مسابقات  در استان قم با حضور بیش از  ۲۰۰۰نفر برگزار شد).

دراستان قم : تعداد ۷ سالن و چمن مصنوعی در شب های ماه رمضان فعال بوده اند.

با احتساب پیش فرض های فوق درشهر  قم  علاوه بر حضور ۳۵۰۰ بازیکن و کادر فنی ، حداقل ۴۳۷۰۰۰ نفر ساعت تماشاچی مسابقات بوده اند.(نفر ساعت=  واحد ادازه گیری تعداد نفرات در ساعت هایی که به تماشای مسابقات پرداخته اند).

طبق جدول فوق ، ۱.۴ میلیون نفر به ازای جمعیت قم تعداد ۴۳۷۰۰۰ نفر ساعت تماشاچی مسابقات  بودند.

چنانچه  تماشاگران فوتسال شب های ماه رمضان استان  قم را به عنوان پایه قرارداده شود ،می توان نتیجه گرفت که با این تفاهمنامه  برای جمعیت ۸۵۰۰۰۰۰۰ نفری جمعیت ایران بالغ بر   ۲۶میلیون نفر ساعت ( بیست و شش میلیون  نفر ساعت) فقط در ماه مبارک رمضان در کل کشور تماشاچی مسابقات بوده اند.

در این محاسبه فقط فوتسال و سایر ورزشها حساب نشده است.

آثار و نتایج حاصل از برگزاری مسابقات فوتسال در شب های ماه مبارک رمضان در کشور:

پرداختن جوانان و نوجوانان به ورزش فوتسال فواید بسیاری دارد که هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی و اجتماعی تأثیرات مثبتی به همراه دارد .واقعا چه جایگزینی می توان برای غنی کردن اوقات فراغت نسل جوان پیدا کرد که بتواند آثار زیر را داشته باشد.

• آثار فنی و جسمانی
• تقویت سلامت جسمانی: فوتسال به دلیل تحرک بالا و نیاز به سرعت و چابکی، به بهبود تناسب اندام، تقویت عضلات و افزایش استقامت بدنی کمک می‌کند.
• افزایش مهارت‌های حرکتی: این ورزش باعث بهبود هماهنگی بین چشم و دست، تعادل و واکنش‌های سریع می‌شود.
• تقویت مهارت‌های اجتماعی: بازی تیمی فوتسال به نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی، همکاری و کار گروهی را یاد بگیرند.
• کاهش استرس و افزایش اعتماد به نفس: فعالیت بدنی در فوتسال باعث کاهش استرس و اضطراب می‌شود و موفقیت در بازی‌ها می‌تواند اعتماد به نفس را افزایش دهد.
• آموزش نظم و انضباط: فوتسال به دلیل قوانین خاص خود، به بازیکنان نظم و انضباط را آموزش می‌دهد.
• آثار مالی و اقتصادی ( کسب و کار)
• از نظر کسب و کار ورزش فوتسال می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر زنجیره تأمین و اشتغال داشته باشد.
• ایجاد فرصت‌های شغلی مستقیم: توسعه فوتسال منجر به ایجاد شغل در زمینه‌هایی مانند مربیگری، داوری، مدیریت تیم‌ها، و سازماندهی مسابقات می‌شود.
• توسعه زیرساخت‌ها: ساخت و نگهداری سالن‌های ورزشی، تجهیزات فوتسال و امکانات مرتبط می‌تواند به اشتغال در بخش‌های ساخت‌وساز و تولید کمک کند.
• افزایش تقاضا در صنایع مرتبط: تولید توپ، کفش، لباس ورزشی و سایر تجهیزات فوتسال باعث رونق صنایع تولیدی و افزایش اشتغال در این بخش‌ها می‌شود.
• تأثیر بر گردشگری ورزشی: برگزاری مسابقات ملی و بین‌المللی فوتسال می‌تواند گردشگران را جذب کند و به اشتغال در بخش‌های خدماتی مانند هتل‌داری، حمل‌ونقل و رستوران‌ها کمک کند.
• توسعه زنجیره تأمین ورزشی: مدیریت زنجیره تأمین برای تأمین تجهیزات، لباس‌ها و خدمات مرتبط با فوتسال می‌تواند به بهبود عملکرد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی در این حوزه کمک کند.
• ترویج کارآفرینی: فوتسال می‌تواند فرصت‌هایی برای کارآفرینان در زمینه‌هایی مانند راه‌اندازی باشگاه‌های ورزشی، فروشگاه‌های تجهیزات ورزشی و آکادمی‌های آموزشی ایجاد کند.
• اثرات اجتماعی
• علاقمندی ، احساس غرور و رضایت خانواده ها با دیدن فرزندان خود در قاب تلویزیون به عنوان بازیکن فوتسال
• تقویت همبستگی اجتماعی: مسابقات فوتسال در شب‌های رمضان فرصتی برای گردهمایی افراد از گروه‌های مختلف اجتماعی است. این رویدادها باعث ایجاد حس دوستی و همکاری میان شرکت‌کنندگان و تماشاگران می‌شود.
• ایجاد فضای سالم برای جوانان: فوتسال در شب‌های رمضان به جوانان فرصتی می‌دهد تا انرژی خود را در محیطی سالم و ورزشی تخلیه کنند و از فعالیت‌های ناسالم دور بمانند.
• ترویج فرهنگ ورزش و سلامت: برگزاری مسابقات فوتسال در این ماه مبارک، اهمیت ورزش و سلامت جسمانی را در جامعه ترویج می‌دهد.
• تقویت ارزش‌های اخلاقی و معنوی: در کنار رقابت ورزشی، شب‌های رمضان فرصتی برای تقویت ارزش‌های اخلاقی مانند احترام، همکاری و انصاف است.
• ایجاد فرصت‌های خیریه و کمک به نیازمندان: در برخی از مسابقات فوتسال رمضان، فعالیت‌های گلریزان برای آزادی زندانیان جرم های مالی انجام شده است.
• جایگزینی برای خیابان گردی جوانان و نو جوانان
• پیشگیری از تصادفات موتور سیکلت ها و سایر و سایل  نقلیه در داخل شهر
• کاهش مزاحمت های خیابانی
• کمک به کاهش بزهکاریهای اجتماعی

  در پایان وظیفه خود می دانم تا از ریاست محترم فدراسیون فوتبال جناب آقای مهندس تاج  و نیز ریاست محترم صدا و سیمای کشور بابت طرح بسیار عالی  و عملیاتی تشکر و سپاس عمیق خود را اعلام نماییم.

وبطور ویژه از سایت وزین پایگاه خبری فوتسال( https://fut5al.ir/fa/) و دوستان ارجمندم آقایان حامد اردهالی و همکاران ایشان بابت کمک به ترویج فوتسال از طرق مختلف کمال تشکر و امتنان  را دارم.

با تقدیم احترامات فائقه

دکتر قدرت الله باقری

دانشیار دانشگاه تهران

 و رئیس هیات فوتبال استان قم